Sovyetler Birliği döneminde 26 Nisan 1986 tarihinde meydana gelen Çernobil nükleer faciası, tarihte insan eliyle meydana gelen en büyük kazalardan biri olarak biliniyor. Etrafa yayılan radyasyon nedeniyle 100 binden fazla insan bölgeden tahliye edildi ve bugün hala var olan 30 kilometre çapında insanların girişine yasak olan bir bölge oluşturuldu. Kaza sonrası 500 binden fazla işçi nükleer faciaya müdahalede bulundu ve birçoğu radyasyona maruz kaldı.
Meydana gelen kaza esnasında 31 kişi hayatını kaybetti, fakat çok büyük bir alana yayılan radyasyon nedeniyle kanser vb. sağlık sorunlarından etkilenenlerin yüz binlerce olabileceği düşünülüyor.
TAHILLARIN YARISINDE GÜVENLİ OLMAYAN SEVİYEDE RADYOAKTİF MADDE BULUNDU
Bununla birlikte 34 yılın ardından felaketin etkileri bölgede hala devam ediyor. İngiltere’de yer alan Exeter Üniversitesi ve Ukrayna Tarımsal Radyoloji Enstitüsü’nden araştırmacılar, Ukrayna’nın başkenti Kiev’in 80 kilometre uzaklıkta yer alan Ivankiv’de test ettikleri buğday, arpa, yulaf ve diğer tahılların neredeyse yarısında güvenli olmayan stronsiyum 90 ve sezyum 137 konsantrasyonları buldu.
Ivankiv, ayrıca Çernobil reaktör sahasından 50 kilometre uzakta ve zorunlu dışlama bölgesinin dışında yer alıyor.
YAKACAK OLARAK KULLANILAN ODUN DA BULUNDU
Araştırmacılar, ayrıca stronsiyum 90 için test edilen yakacak odunun dörtte üçünün resmi güvenlik sınırlarını aştığını ve tehlikeli kimyasal yerel halkın mahsul gübre olarak kullandığı odun külünde yüksek miktarlarda bulunduğunu söyledi.
2013 YILINDAN BERİ TARIM ÜRÜNLERİ TEST EDİLMİYOR
Çalışmanın yazarlarından Iryna Labunska konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Stronsiyum 90’a odaklandık çünkü şu anda toprakta çoğunlukla biyolojik olarak kullanılabilir formda mevcut olduğu biliniyor, yani bitkiler tarafından alınabilir. Ukrayna genellikle Rusya’nın ekmek sepeti olarak görülüyor, ancak stronsiyum 90 için tarımsal testler burada yedi yıl önce sonlandırıldı. İnsanların, toprak ve bitkilerin devam eden kirliliğinin farkında olmaları gerekiyor” ifadelerini kullandı.
KİMYASAL KİRLİLİK 10 YIL DAHA SÜRECEK
Environment International dergisinde yayınlanan raporda, bölgedeki yüksek radyasyon kirliliği seviyelerin en az on yıl daha devam edeceğini aktarıldı. Çalışmada, 2011-2019 yılları arasında Ivankiv’deki 13 yerleşim yerinden tahıl ve çam örnekleri analiz edildi.
Ukrayna Tarımsal Radyoloji Enstitüsü Direkterü Valery Kashparov, “Ivankiv bölgesinde yetiştirilen tahıl ve odun kirlenmesi büyük bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor ve daha fazla araştırmayı hak ediyor” dedi.
Kashparov ayrıca, Ivankiv’deki yerel elektrik santralinin bölge halkı ve çevre üzerindeki etkilerinin araştırılması için de çağrıda bulundu.
ÇOK SAYIDA KANSER TÜRÜNE NEDEN OLUYOR
Diğer taraftan, Ukrayna hükümeti2013 yılında stronsiyum 90 için ürünlerini test etmeyi bıraktı. Uzmanların bildirdiğine göre, radyoaktif izotop, kalsiyum gibi dişlerde, kemiklerde ve kemik iliğinde birikerek ve çok sayıda kanser türüne neden olabiliyor.
Ukrayna’nın Rivne bölgesindeki doktorlar, ( kazadan yaklaşık 500 kilometre uzaklıkta) kanser, kalp ve kan hastalıkları ve solunum hastalıkları oranlarının arttığını bildirdi. 2006’da da The Guardian’da yayımlanan bir haberde ise patlama bölgesi ve etrafında doğan bebeklerin neredeyse üçte birrinde fazlasında iç organ deformasyonu olduğu belirtildi.