Osmanlı Devleti’nin 31. padişahı ve 110. İslam halifesi olan Abdülaziz, 1861-1876 yılları arasında Osmanlı tahtında kaldı.
Tahta geçtiğinde Osmanlı, Tanzimat reformlarının etkisinde Batı’ya yönelmiş bir devlet konumundaydı. Ancak artan dış borçlar, siyasi istikrarsızlık ve yönetimdeki baskılar, onun saltanatını zor bir döneme çevirdi.
Abdülaziz, modern Osmanlı donanmasını kuran ve Avrupa ülkelerini ziyaret eden ilk Osmanlı padişahı oldu. Ancak askerî ve eğitim reformları yeterli olmadı ve Osmanlı’nın ekonomik çöküşü hızlandı.
Abdülaziz’in Hayatı ve Ailesi
Abdülaziz, 9 Şubat 1830’da İstanbul’da doğdu. Babası II. Mahmud, annesi ise Pertevniyal Sultandır.
Eğitimini özel hocalardan aldı ve iyi bir müzik yeteneğine sahipti. Batı müziğine ilgi duyuyor, Osmanlı müziğiyle de yakından ilgileniyordu. Güreş ve spora olan merakıyla bilinir ve Osmanlı sarayında spor kültürünü geliştiren padişahlar arasında yer alır.
Eşi Dürrünev Kadın Efendi, Osmanlı sarayında önemli bir figür olmuş ve hanedan ailesine büyük katkılar sağlamıştır.
Abdülaziz Döneminde Osmanlı’da Yaşanan Önemli Olaylar
Osmanlı’nın İlk Büyük Dış Borç Krizi ve Ekonomik Çöküş (1875)
Abdülaziz döneminde Osmanlı, Tanzimat reformları nedeniyle büyük harcamalar yapmış ve Batı’dan büyük miktarda borç almıştı.
- 1865’te Osmanlı, Avrupa’dan aldığı borçları ödemekte zorlanmaya başladı.
- 1875’te Osmanlı, dış borçlarını ödeyemeyeceğini ilan etti (Moratoryum).
- Bu durum, Osmanlı’nın Avrupa’da ekonomik olarak güvensiz bir devlet haline gelmesine neden oldu.
- Dış borçların artması, Osmanlı’nın mali bağımsızlığını kaybetmesine zemin hazırladı.
Bu ekonomik kriz, Osmanlı yönetimine olan güveni sarstı ve padişahın otoritesini zayıflattı.
Denizcilik ve Askerî Reformlar
Abdülaziz, Osmanlı donanmasını modernize etmek için büyük yatırımlar yaptı:
- Osmanlı donanmasını, dönemin en büyük üçüncü deniz gücü haline getirdi.
- Yeni tersaneler kuruldu ve Avrupa’dan modern savaş gemileri satın alındı.
- Ancak bu reformlar büyük maliyet gerektirdi ve Osmanlı’nın borçlarını daha da artırdı.
Askerî alanda reformlar yapılsa da, Osmanlı’nın mali gücü bu modernleşmeyi sürdürebilecek durumda değildi.
Avrupa Seyahatleri ve Osmanlı’nın Dış Politikası
Abdülaziz, Osmanlı padişahları arasında Avrupa’yı ziyaret eden ilk hükümdar oldu.
- 1867’de Fransa, İngiltere, Prusya ve Avusturya’ya diplomatik ziyaretler yaptı.
- Bu ziyaretler, Osmanlı’nın Avrupa’daki itibarını artırdı ve diplomatik ilişkileri güçlendirdi.
- Ancak Osmanlı’nın ekonomik durumu kötüye gitmeye devam etti ve bu ziyaretler mali sıkıntıları çözmeye yetmedi.
Bu süreç, Osmanlı’nın Batı ile yakınlaşma politikasının devam ettiğini gösterdi.
Balkanlarda Milliyetçi İsyanların Başlaması
Abdülaziz döneminde Osmanlı, Balkanlar’daki milliyetçi hareketlerin artmasıyla büyük bir iç sorun yaşadı.
- 1866’da Girit İsyanı başladı ve Osmanlı büyük kayıplar verdi.
- 1875’te Bosna-Hersek ve Bulgaristan’da isyanlar çıktı.
- Rusya, Osmanlı’ya karşı Balkan uluslarını desteklemeye başladı.
- Bu isyanlar, Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü tehdit eden en büyük olaylardan biri oldu.
Bu süreç, Osmanlı’nın Balkanlar’daki hâkimiyetinin zayıfladığını ve ilerleyen yıllarda daha büyük bağımsızlık hareketlerinin başlayacağını gösterdi.
1876 Darbesi: Osmanlı’nın İlk ve Tek Darbe ile Tahttan İndirilen Padişahı
Osmanlı’nın ekonomik ve siyasi krizleri, Abdülaziz’in yönetimine karşı büyük bir muhalefet doğurdu.
- Mithat Paşa ve reform yanlısı devlet adamları, padişahın devrilmesi için harekete geçti.
- 1876’da Serasker Hüseyin Avni Paşa ve diğer devlet adamları bir darbe düzenledi.
- Abdülaziz tahttan indirildi ve yerine V. Murad padişah yapıldı.
Bu olay, Osmanlı tarihinde ilk ve tek darbeyle padişah değişimi olarak tarihe geçti.
Abdülaziz’in Ölümü: Cinayet mi, İntihar mı?
Abdülaziz, tahttan indirildikten sonra Topkapı Sarayı’nda göz hapsine alındı.
- 4 Haziran 1876’da bilekleri kesilmiş halde ölü bulundu.
- Resmî açıklamaya göre intihar ettiği söylendi.
- Ancak birçok tarihçi, Abdülaziz’in aslında öldürüldüğünü iddia etmektedir.
Onun ölümü, Osmanlı tarihinde en tartışmalı olaylardan biri olarak kaldı.
Abdülaziz’in Kişiliği ve Osmanlı’ya Katkıları
- Osmanlı donanmasını modernleştirerek dönemin en güçlü üçüncü deniz kuvveti haline getirdi.
- Avrupa ile diplomatik ilişkileri geliştirmek için Osmanlı tarihinde ilk kez Avrupa ziyaretleri yaptı.
- Ancak dış borç krizleri Osmanlı ekonomisini felakete sürükledi.
- Balkanlarda başlayan isyanlar Osmanlı’nın toprak kayıplarının habercisi oldu.
Ölümü ve Osmanlı’ya Bıraktığı Miras
Abdülaziz, 4 Haziran 1876’da Topkapı Sarayı’nda şüpheli bir şekilde öldü. Yerine V. Murad Osmanlı tahtına geçti.
Onun dönemi, Osmanlı’nın modernleşme çabalarının hızlandığı ancak ekonomik çöküşün başladığı bir dönem olarak tarihe geçti.
Abdülaziz’in Osmanlı’ya En Büyük Katkıları ve Zararları
- Osmanlı donanmasını güçlendirerek denizcilik alanında reformlar yaptı.
- Avrupa ziyaretleri ile Osmanlı’nın uluslararası diplomatik ilişkilerini geliştirdi.
- Ancak dış borçlar nedeniyle Osmanlı ekonomisi büyük bir krize girdi.
- Osmanlı’da ilk ve tek darbeyle tahttan indirilen padişah oldu.
Yorumlar kapalı.